Bu yazıyı paylaş
Bu haftaki kitabımız Optimist Kitap‘tan çıkan Dan Ariely’nin yazdığı Yanlış İnanışlar kitabı.
Bilindiği gibi Dan Ariely alanında çok iyi olan ünlü bir sosyal bilimci, profesör, uluslararası bir danışman, Linkedin Learning eğitimcilerinden. Kitabında kendi başına gelen ve şaşkınlıkla karşıladığı, onu oldukça ama oldukça üzen bir olay sonrasında, neden insanlar böyle yanlış şeylere inanırlar? Mantıksız olan şeyler neden kabul görür? sorularının peşine düşüyor ve cevapları bulmak için bir araştırmaya giriyor ve sonucunda bu kitap ortaya çıkıyor. Kitabın çıkış hikayesini anlamamız için de giriş başlığını ”Şeytanlaştırma” olarak adlandırmış ve şöyle eklemiş ”Genellikle Girişleri Atlayan Biriyseniz Bile Okumanız Gereken Giriş”. Okuduğunuzda ilginç hikayesini ve kitabın yazılış amacını tamamen anlayacaksınız.
İçinde yaşadığımız bunaltıcı dünyayı işlemek için karmaşık, bazen sofistike, bazen kusurlu ve bazen de düpedüz hatalı bir dizi kısa yol geliştirdik. Bu anlamlandırma mekanizmaları bize büyük fayda sağlar; ta ki zarar vermeyene başlayana kadar.
Streslerle kuşatılmış günümüz dünyasında, kendimizi bazen farkında olmadan, önyargılarımızdan yararlanmaya çalışan kanallar aracılığıyla bize ulaştırılan engin bir bilgi ve yanlış bilgilendirme deniziyle karşı karşıya buluyoruz. Hepsi bu kadar da değil. İnsan zihni, ulaşmak istediğimiz sonuca uygun bir hikâye yaratmada olağanüstü bir kapasiteye sahiptir. Eğer sonucu beğenmezsek, hikâyeyi yeniden yazıyoruz.
Peki sizler hiç düşündünüz mü inanışlarımızın ne kadarı doğru ne kadarı yanlış? İnanırken neye dayanarak inanıyoruz, inanç temellerimizi neler oluşturuyor? Dan Ariely kitabında bu konuyla ilgili hap bir özet şeklinde şu bilgiye yer veriyor;
İNANIŞLARINIZA MEYDAN OKUYUN
Kendi inanışlarımızı sorgulamak kolay değildir ancak denenmiş ve doğru bir yöntem antik Yunan filozofu Sokrates tarafından önerilmiştir. Bilindiği üzere Sokratik yöntem, bir hipotez ortaya atmaya ve ardından buna meydan okumaya dayanır. Bir hipoteze meydan okumanın iki yolu vardır: ya alternatif açıklamalar aramak ya da yanlışlanabilir olup olmadığını test etmek. Örneğin, 2020 ABD başkanlık seçimlerinde yabancı aktörler tarafından hila yapıldığına dair bir hipotez ortaya atabilirsiniz. Ve sonra kendinize şunu sorarsınız: 2020 seçimlerinin sonucuna dair başka ne gibi açıklamalar olabilir? Belki de seçmenlerin çoğunluğu kazanan adayı tercih etmiştir. Ve şunu sorabilirsiniz: Hipotezimin doğru olmadığının gösterilmesi için ne yapmak gerekir? Belki de sayısız yeniden sayım ve oylama güvenliği önlemleri hipotezin altını oymaya yardımcı olur. Sokratik yöntem kendimizi sorgulamak ve dürüst olmamızı sağlamak için bu şekilde kullanılabilir. Bunu sadece kafanızda düşünmek yerine kâğıda yazmanızı tavsiye ederim. Daha önce de belirtildiği gibi, gerçekten yanıtlamadığımız bir soruyu kafamızda yanıtladığımızı düşünerek kendimizi kandırmak çok kolaydır. Bir şeyi kâğıda yazmak gibi basit bir eylem büyük bir fark yaratır. Sokratik yöntem yanlış inanışlı biriyle yapılan bir konuşmada da kullanılabilir. Hipotezlerini basitçe çürütmek veya reddetmek yerine, olası alternatif hipotezler üretmek ve yanlışlanabilirliklerini sorgulamak daha iyidir.
Kendi inanışlarımızı dürüstçe sorgulamak için bir başka faydalı yöntem de kendimizi tarafsız birinin bizimle aynı sonuca varıp varmayacağını sormaktır. Ya o kişi dünyaya bakışımızdaki mevcut önyargıları paylaşmasaydı, hatta konuyla ilgili karşıt görüşlere sahip olsaydı? O kişi ne derdi? Hipotezimize nasıl meydan okuyabilirdi?
Evet, çok güzel bir yöntem olan Sokratik yöntemi kendinizden şüphe ettiğinizde, önünüze bir görüş sunulduğunda ve neye inanacağınıza karar vermek üzereyken kullanabilirsiniz. Bu basit yöntem sayesinde işiniz bir hayli kolaylaşacaktır.
Bu kitap içinde barındırdığı fikirler, araştırma sonuçları ve yöntemlerle zengin bir kaynak. Duygusal ve bilişsel unsurların inanma sürecindeki etkisini, kişilik unsurlarının ve bireysel farklılıklarımızın etkisini, sosyal unsurların süreçteki yerinin ne olduğunu detaylı bir şekilde alan Dan Ariely yine güzel bir eser vermiş bizlere.
Şimdiden okuyacak olanlara iyi okumalar dileriz, yorumlarınızı bizimle de paylaşın.
Daha fazla okuma yapmak isterseniz : Cesur Kültürler